Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Mart ayında markette 37 ürünün 19’unda, üreticide ise 33 ürünün 24’ünde fiyatlar geriledi veya değişmediğini bildirerek, “markette 18 üründe, üreticide 9 üründe fiyat artışı, markette 12 üründe, üreticide 11 üründe fiyat düşüşü oldu. Fiyat, markette 7, üreticide ise 13 üründe değişmedi” dedi.
Bayraktar, üreticide ve markette fiyatı en fazla artan ürün portakal, fiyatı en fazla düşen ürün ise markette yeşil soğan, üreticide ise salatalık olduğunu belirtti.
Şemsi Bayraktar, yaptığı açıklamada, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak, üreticiden tüketiciye, halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri takip etmeye ve kamuoyunu doğru bilgilendirmeye devam ettiklerini belirtti.
Bayraktar, Mart ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 485,24 ile elmada, yüzde 451,11 ile kuru soğanda, yüzde 398,33 ile kuru kayısıda, yüzde 273,85 ile kuru incirde, yüzde 268,06 ile lahanada, yüzde 251,81 ile kuru üzümde görüldüğünü vurguladı.
-Market fiyatlarındaki değişim-
Mart ayında market fiyatlarında, havuç, maydanoz, pirinç, kuru kayısı, kuru üzüm, mısırözü yağı ve toz şeker fiyatında değişim görülmezken, fiyat düşüşünün yüzde 33,46 ile en fazla yeşil soğanda meydana geldiğini bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Yeşil soğandaki, fiyat düşüşünü yüzde 30,06 ile salatalık, yüzde 23,45 ile kabak, yüzde 20,64 ile ıspanak, yüzde 9,72 ile yumurta, yüzde 8,37 ile marul, yüzde 7,22 ile patlıcan, yüzde 6,31 ile kuru soğan, yüzde 4,96 ile kuru fasulye, yüzde 4,65 ile pırasa, yüzde 1,73 ile lahana, yüzde 1,40 ile kırmızı mercimek izledi.
Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 36,75 oran ile portakalda görüldü. Portakaldaki fiyat artışını yüzde 28,15 ile karnabahar, yüzde 27,93 ile sivri biber, yüzde 16,27 ile domates, yüzde 14,38 ile elma, yüzde 5,22 ile patates, yüzde 3,04 ile yeşil mercimek, yüzde 2,85 ile fındık içi, yüzde 2,18 ile zeytinyağı, yüzde 1,69 ile ayçiçeği, yüzde 1,45 ile limon, yüzde 1,06 ile süt, yüzde 0,85 ile kuzu eti, yüzde 0,82 ile tavuk eti, yüzde 0,70 ile kuru incir, yüzde 0,48 ile dana eti, yüzde 0,22 ile Antep fıstığı, yüzde 0,19 ile nohut takip etti.”
-Üretici fiyatlarındaki değişim-
Mart ayında üretici fiyatlarında, havuç, maydanoz, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir, yumurta, süt ve zeytinyağında değişim olmazken, salatalığın yüzde 50,68 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürün olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Salatalıktaki fiyat düşüşünü yüzde 36,85 ile yeşil soğan, yüzde 25,71 ile ıspanak, yüzde 21,72 ile lahana, yüzde 21,28 ile kabak, yüzde 20,39 ile patlıcan, yüzde 18,46 ile pırasa, yüzde 16,80 ile karnabahar, yüzde 14,14 ile marul, yüzde 12,50 ile kuru soğan, yüzde 3,39 ile Antep fıstığı izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 50,60 oran ile portakalda görüldü. Portakaldaki fiyat artışını yüzde 41,01 ile domates, yüzde 15,15 ile sivri biber, yüzde 14,07 ile patates, yüzde 8,98 ile kuzu eti, yüzde 5,85 ile dana eti, yüzde 5,33 ile limon, yüzde 3,29 ile kuru üzüm, yüzde 2,05 ile fındık takip etti.”
-Fiyat değişimlerinin nedenleri-
Üretici fiyatlarında en fazla fiyat artışının portakalda görüldüğünü, portakalın yanı sıra domates, sivri biber, patateste fiyat artışları yaşandığını vurgulayan Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Üreticilerde fiyatı artan ürünlere baktığımızda en fazla fiyat artışı portakalda meydana geldi. Portakalda, meydana gelen donun ürünleri olumsuz etkilemesi ile birlikte kaliteli ürün arzında yaşanan daralma fiyatlara yansıdı. Bunu yanı sıra arzın depolardan sağlanmasıyla birlikte fiyatlarda artış görüldü.
Mersin ilimizde yaşanan sel felaketinin yanı sıra içinde bulunduğumuz dönemde domateste ara bir dönem olması, biberde rekoltede yaşanan düşüş ile birlikte hasat edilen ürün miktarının azalmasına bağlı olarak fiyatlarda artış yaşandı.
Patateste ise ihracat iadesi verileceği açıklanması sonucunda piyasalarda yaşanan hareketlilik fiyatları artırdı. Her ne kadar fiyatlarda artış görülse de maliyetine ürün sattığı dikkate alındığında artan fiyatlardan üreticilerin yeterince istifade edememektedir.
Üreticide en fazla fiyat düşüş görülen ürün salatalık ve yeşil soğan oldu. Bunun yanı sıra ıspanak, lahana, kabak, patlıcan, pırasa ve karnabaharda da fiyat düşüşleri yaşandı. Kabak ve patlıcanda, hasat edilen ürün miktarındaki artışa bağlı olarak fiyatlarda düşüş meydana geldi.
Ispanak, lahana, pırasa ve karnabahar gibi kışlık sebzelerde de artan hava sıcaklılarıyla birlikte piyasaya arz edilen ürün miktarındaki artış, fiyatlarda düşüşe yol açtı.”
Seçilmiş ürünlerde 30 Mart 2017 tarihi itibarıyla ortalama üretici, hal, pazar ve market fiyatları:
| Üretici | Hal | Pazar | Market | Hal/ Üretici | Pazar/ Üretici | Market/ Üretici | |
| Ürünler | Fiyatı (TL/Kg) | Fiyatı (TL/Kg) | Fiyatı (TL/Kg) | Fiyatı (TL/Kg) | Fiyat Farkı (Yüzde) | Fiyat Farkı (Yüzde) | Fiyat Farkı (Yüzde) |
| Elma | 0,67 | 1,70 | 2,83 | 3,92 | 153,73 | 322,89 | 485,24 |
| Kuru Soğan | 0,18 | 0,43 | 0,97 | 0,96 | 145,71 | 451,43 | 451,11 |
| Kuru Kayısı | 6,00 | – | 25,00 | 29,90 | – | 316,67 | 398,33 |
| Kuru İncir | 6,50 | – | 25,00 | 24,30 | – | 284,62 | 273,85 |
| Lahana | 0,39 | 0,55 | 1,06 | 1,43 | 41,94 | 173,55 | 268,06 |
| Kuru Üzüm | 3,77 | – | 12,00 | 13,26 | – | 218,30 | 251,81 |
| Süt (Litre) | 1,07 | – | – | 3,66 | – | – | 241,90 |
| Karnabahar | 0,85 | 1,66 | 2,50 | 2,72 | 95,29 | 193,92 | 220,29 |
| Marul (Adet) | 0,83 | 1,40 | 1,80 | 2,63 | 68,67 | 116,87 | 216,67 |
| Maydanoz (Adet) | 0,33 | 0,44 | 0,88 | 1,02 | 34,62 | 169,23 | 213,85 |
| Pırasa | 0,88 | 1,22 | 1,67 | 2,47 | 37,74 | 88,49 | 179,94 |
| Havuç | 0,83 | 1,08 | 1,53 | 2,22 | 30,52 | 83,73 | 167,47 |
| Portakal | 1,25 | 1,72 | 2,40 | 3,32 | 37,33 | 91,84 | 165,93 |
| Patates | 0,62 | 0,87 | 1,25 | 1,60 | 40,69 | 102,92 | 159,83 |
| Kırmızı Mercimek | 2,77 | 3,7 | 6,83 | 7,14 | 33,57 | 146,69 | 157,62 |
| Yeşil Mercimek | 3,48 | 6,5 | 7,00 | 8,87 | 86,78 | 101,15 | 154,77 |
| Limon | 1,58 | 2,11 | 3,13 | 3,92 | 33,44 | 98,31 | 148,02 |
| Salatalık | 1,45 | 1,83 | 3,00 | 3,55 | 25,86 | 106,90 | 144,67 |
| Ispanak | 0,98 | 1,30 | 1,97 | 2,38 | 33,33 | 101,71 | 144,50 |
| Pirinç | 2,40 | 3,8 | 5,33 | 5,78 | 58,33 | 122,22 | 140,83 |
| Yeşil Soğan (Kg) | 1,67 | 2,43 | 3,63 | 3,99 | 45,95 | 117,72 | 139,64 |
| Nohut | 4,79 | 8,5 | 11,00 | 11,41 | 77,45 | 129,65 | 138,10 |
| Fındık (İç) | 20,94 | – | 45,00 | 48,48 | – | 114,90 | 131,49 |
| Patlıcan | 2,15 | 2,88 | 3,66 | 4,82 | 33,90 | 69,97 | 123,99 |
| Zeytinyağı | 11,90 | – | – | 26,31 | – | – | 121,10 |
| Domates | 1,96 | 2,80 | 3,32 | 4,10 | 42,86 | 69,22 | 109,24 |
| Kuru Fasulye | 4,08 | 5 | 8,00 | 8,54 | 22,55 | 96,08 | 109,19 |
| Antep Fıstığı | 28,50 | – | 50,00 | 55,98 | – | 75,44 | 96,41 |
| Sivri Biber | 5,62 | 7,83 | 7,50 | 9,95 | 39,30 | 33,37 | 77,00 |
| Kabak | 1,85 | 2,10 | 2,71 | 3,20 | 13,51 | 46,40 | 73,15 |
| Dana Eti | 25,88 | – | – | 41,98 | – | – | 62,22 |
| Kuzu Eti | 31,06 | – | – | 47,19 | – | – | 51,92 |
| Yumurta | 0,32 | – | 0,50 | 0,38 | – | 58,73 | 20,37 |
| Mısırözü Yağı | – | – | – | 8,13 | – | – | – |
| Ayçiçek Yağı | – | – | – | 7,53 | – | – | – |
| Toz Şeker | – | – | – | 4,14 | – | – | – |
| Tavuk Eti | – | – | – | 7,83 | – | – | – |
Not: Hal, pazar ve market verileri İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Mersin illerinden derlenen ortalama fiyatlardır. Üretici fiyatları ise ürünlere göre önemli üretim merkezlerinden derlenmektedir. Pirinç (Osmancık), kuru fasulye, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek için belirtilen hal fiyatları, toptan satış fiyatlarıdır. Dana eti, kuzu eti, Antep fıstığı ve fındık fiyatı serbest piyasa fiyatıdır.
Seçilmiş ürünlerde market fiyatlarındaki aylık değişim:
| Market | 28 Şubat 2017 | 30 Mart 2017 | 30 Mart 2017/ 28 Şubat 2017 |
| Ürünler | Ay Sonu Market Fiyatı (TL/Kg) | Ay Sonu Market Fiyatı (TL/Kg) | Değişim (Yüzde) |
| Portakal | 2,43 | 3,32 | 36,75 |
| Karnabahar | 2,12 | 2,72 | 28,15 |
| Sivri Biber | 7,78 | 9,95 | 27,93 |
| Domates | 3,53 | 4,10 | 16,27 |
| Elma | 3,43 | 3,92 | 14,38 |
| Patates | 1,52 | 1,60 | 5,22 |
| Yeşil Mercimek | 8,60 | 8,87 | 3,04 |
| Fındık (İç) | 47,13 | 48,48 | 2,85 |
| Zeytinyağı | 25,75 | 26,31 | 2,18 |
| Ayçiçek Yağı | 7,40 | 7,53 | 1,69 |
| Limon | 3,86 | 3,92 | 1,45 |
| Süt (Litre) | 3,62 | 3,66 | 1,06 |
| Kuzu Eti | 46,79 | 47,19 | 0,85 |
| Tavuk Eti | 7,77 | 7,83 | 0,82 |
| Kuru İncir | 24,13 | 24,30 | 0,70 |
| Dana Eti | 41,78 | 41,98 | 0,48 |
| Antep Fıstığı | 55,86 | 55,98 | 0,22 |
| Nohut | 11,38 | 11,41 | 0,19 |
| Havuç | 2,22 | 2,22 | 0,00 |
| Maydanoz (Adet) | 1,02 | 1,02 | 0,00 |
| Pirinç | 5,78 | 5,78 | 0,00 |
| Kuru Kayısı | 29,90 | 29,90 | 0,00 |
| Kuru Üzüm | 13,26 | 13,26 | 0,00 |
| Mısırözü Yağı | 8,13 | 8,13 | 0,00 |
| Toz Şeker | 4,14 | 4,14 | 0,00 |
| Kırmızı Mercimek | 7,24 | 7,14 | -1,40 |
| Lahana | 1,45 | 1,43 | -1,73 |
| Pırasa | 2,59 | 2,47 | -4,65 |
| Kuru Fasulye | 8,98 | 8,54 | -4,96 |
| Kuru Soğan | 1,03 | 0,96 | -6,31 |
| Patlıcan | 5,20 | 4,82 | -7,22 |
| Marul (Adet) | 2,87 | 2,63 | -8,37 |
| Yumurta | 0,42 | 0,38 | -9,72 |
| Ispanak | 3,00 | 2,38 | -20,64 |
| Kabak | 4,18 | 3,20 | -23,45 |
| Salatalık | 5,07 | 3,55 | -30,06 |
| Yeşil Soğan (Kg) | 6,00 | 3,99 | -33,46 |
Seçilmiş ürünlerde üretici fiyatlarındaki aylık değişim:
| Üretici | 28 Şubat 2017 | 30 Mart 2017 | 30 Mart 2017/ 28 Şubat 2017 |
| Ürünler | Ay Sonu Üretici Fiyatı (TL/Kg) | Ay Sonu Üretici Fiyatı (TL/Kg) | Değişim (Yüzde) |
| Portakal | 0,83 | 1,25 | 50,60 |
| Domates | 1,39 | 1,96 | 41,01 |
| Sivri Biber | 4,88 | 5,62 | 15,15 |
| Patates | 0,54 | 0,62 | 14,07 |
| Kuzu eti | 28,50 | 31,06 | 8,98 |
| Dana eti | 24,45 | 25,88 | 5,85 |
| Limon | 1,50 | 1,58 | 5,33 |
| Kuru üzüm | 3,65 | 3,77 | 3,29 |
| Fındık (iç) | 20,52 | 20,94 | 2,05 |
| Havuç | 0,83 | 0,83 | 0,00 |
| Maydanoz (adet) | 0,33 | 0,33 | 0,00 |
| Elma | 0,67 | 0,67 | 0,00 |
| Kuru fasulye | 4,08 | 4,08 | 0,00 |
| Nohut | 4,79 | 4,79 | 0,00 |
| Kırmızı mercimek | 2,77 | 2,77 | 0,00 |
| Yeşil mercimek | 3,48 | 3,48 | 0,00 |
| Pirinç | 2,40 | 2,40 | 0,00 |
| Kuru kayısı | 6,00 | 6,00 | 0,00 |
| Kuru incir | 6,50 | 6,50 | 0,00 |
| Yumurta | 0,32 | 0,32 | 0,00 |
| Süt (litre) | 1,07 | 1,07 | 0,00 |
| Zeytinyağı | 11,90 | 11,90 | 0,00 |
| Antep fıstığı | 29,50 | 28,50 | -3,39 |
| Kuru soğan | 0,20 | 0,18 | -12,50 |
| Marul (adet) | 0,97 | 0,83 | -14,14 |
| Karnabahar | 1,02 | 0,85 | -16,80 |
| Pırasa | 1,08 | 0,88 | -18,46 |
| Patlıcan | 2,71 | 2,15 | -20,39 |
| Kabak | 2,35 | 1,85 | -21,28 |
| Lahana | 0,50 | 0,39 | -21,72 |
| Ispanak | 1,31 | 0,98 | -25,71 |
| Yeşil soğan (kg) | 2,64 | 1,67 | -36,85 |
| Salatalık | 2,94 | 1,45 | -50,68 |
