Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Başkan Yardımcısı, Akademik İsa Habibbeyli, Dünya edebiyatının mücevheri sayılan ve Azerbaycan edebiyatının Güneşi, dünya şirinin Piri – Rönesans öncesinde yazıp-yaratmış Nizami Gencevi hakkında “Azerbaycan Edebiyatının Şerefnamesi” makalesinde şöyle der: “Nizami Gencevi’nin yaratıcılığı, mevzusu ve ideaları itibarile bütün asırlar ve zamanlar için aktüel ve fevkalade önemli seslenen büyük söz ve hikmet hazinesidir”; “Deha Azerbaycan şairi Nizami Gencevi ölmez “Hamse”sinin (Azerbaycan Türkçesi’nde “Xamse”) her pillesini hayat ve sanat merdiveni gibi kalkarak mütefekkir seviyesine yükselmiştir. Deha şairin lirikası onun zengin poeziyasının romantik kanatları fonksiyonunu hayata geçiriyor…(”Edebiyyat” Gazetesi, 20 Kasım 2021. Bakü)
Daha önce dünya şirinin piri, ölmez şair, Nizami Gencevi hakkında köşemde büyük makale yazmışımdır. Bilkent Üniversitesinde Öğretim Üyesi olarak çalıştığım yıllarda, Edebiyat Fakültesinde “Shakespeare’nin Yaratıcılığı” konulu Panele ben de davetliydim. İngiltere’den davet olunan konuşmacı şöyle bir ifade kullandı: “Shakespeare’nin “Romeo ve Cülyet” eserinin konusunu kopyalayarak, Orta Asya’da “Leyla ile Mecnun” adında piyes yazmışlar”… Adamın sözleri içimi yaktı ve izin almadan hemen ayağa kalktım ve İngiliz konuşmacının sözünü kestim:
-Siz gerçek bilim adamı olamazsınız. Çünkü doğruları söylemiyorsunuz. Çok büyük hata yaptınız Beyefendi. Bu açıkça bir yalandır… Shakespeare XVI. yüzyılda yaşamış ve o da büyük şairdir. “Leyla ile Mecnun” klasik piyesini sizin ifade ettiğiniz gibi Orta Asya’da değil; ilk defa Azerbaycan’ın XII. yüzyılda yazıp yaratmış deha şairi, şiirin Piri, büyük Nizami Gencevi yazmıştır. Daha sonra Fuzuli de aynı konuyu yeniden işlemiştir… Siz iki büyük hata yaptınız. Nizami Gencevi’nin yaşadığı XII. Yüz yıl ile Shakespear’nin yaşadığı XVI yüzyıl arasında dört asır vardır. Ve aslinde sizin Shakespeare “Romeo ve Cülyet” konusunu büyük Azerbaycan şairi Nizami Gencevi’nin “Leyla ile Mecnun” piyesinden almış ve kopyalamıştır… Neden yalan söylüyorsunuz? Bu bir gerçektir. -Adamın yüzü bembeyaz oldu, hayâsızca, İngilizlere has, yalan ve suni gülüşle:
-Evet, evet Nizami yazmıştır, evet…-sahte gülüşle özür diledi benden. Aynı Panelde Bilkent Üniversitesi Rektörü, Prof. Dr. Ali Doğramacı da iştirak ediyordu. Ben oturmadan salonu terk ettiğimde adama şöyle dedim:
-Sizin gibi sahtekâr ve yalancı “bilim” adamın konuşmasını dinlemek bile istemiyorum. Çünkü siz yalancısınız…- Salonu terk ettim ve Müzik ve Sahne Sanatları Tiyatro Bölümündeki odama geldim. Yaptığım hareketi ve hiç de hata yapmadığımı düşünüyordum ki, dâhili telefonum çaldı.
Arayan, rektör, Prof. Dr. Ali Doğramacı idi. Kendisine büyük saygım vardır, iyi bir insandır: -Eflatun Hoca, size teşekkür ediyorum. Ben bu adamı hiç tanımıyordum. İngiliz Sefirliği teklif etti ve biz de Paneli organize ettik ve adam geldi. On gün Panel yapacaktı Üniversitemizde… İçiniz rahat olsun, çok-çok güzel de dersini verdiniz yalancı adamın. Bu yalancı adamı bu gün yolcu ediyoruz. Çok iyi oldu, aksi halde on gün bu yalanlarla Hocalarımızı rencide edecekti. Harika yaptınız, tebrik ediyorum sizi… – Doğru karar verdiğine göre ben de Rektör, Prof. Dr. Ali Doğramacıya ayrıca teşekkür ettim…
Dünya Şiirinin Piri sayılan Nizami Gencevi yaratıcılığı asırlar geçse de değerini, taravetini yitirmiyor, dünya insanlarının ruhunu daima zenginleştiriyor, güzelleştiriyor…
AZERBAYCAN’IN EDEBİYAT GÜNEŞİ NİZAMİ GENCEVİ, AVUSTURYA’DA ANILDI
Azerbaycan’ın 12. yüzyılda yaşamış edebiyat güneşi, yazdığı eserleriyle ünü dünya genelinde yayılan şair ve düşünür Nizami Gencevi’nin doğumunun 880. yılı Avusturya’da düzenlenen bir etkinlikle anıldı.
Viyana Azerbaycan Kültür Merkezi’nde 17 Aralık 2021 tarihinde düzenlenen etkinlikte TÜRKSOY tarafından hazırlanan ve yayınlanan, içerisinde Nizami’nin eserlerine Türk Dünyası usta ressamlarının çizdikleri resim eserlerinin yer aldığı “Nizami Gencevi’yi Okumak” sanat albümünün tanıtım toplantısı ve resimlerden oluşan Nizami Gencevi sergisi açılışı yapıldı.
TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov ve Azerbaycan Kültür Merkezi Müdürü Leyla Gasımova’nın ev sahipliğinde pandemi önlemleri çerçevesinde kısıtlı katılımla düzenlenen etkinliğe, TÜRKSOY üyesi ülkelerin Avusturya büyükelçiliklerinin temsilcileri, Avusturya’nın kültür ve sanat insanları, Azerbaycan diasporası temsilcileri ve davetliler katıldı.
Serginin açılışının ardından düzenlenen tanıtım etkinliğinde yaptığı konuşmada, Nizami’nin sahip olduğu değerin ve bırakmış olduğu zengin mirasın hatırlanması için çalışmanın herkesin borcu olduğunu ve TÜRKSOY’un bu sorumluluk bilinciyle çalışmalarını yürüttüğünü kaydeden TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, Nizami Gencevi’nin doğumunun 880. yılı kapsamında Azerbaycan dışında ilk etkinliğin Ankara’da TÜRKSOY Genel Sekreterliği’nde, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanı Anar Kerimov başkanlığındaki heyetin katılımıyla gerçekleştirdiklerini kaydetti.
TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, “Nizami; dünyada ün kazanan ve eserleri sayesinde, ismi sadece Azerbaycan ve Türk edebiyatını değil, bütün dünya edebî coğrafyasını kuşatmış ve etkilemiş bir şairdir.
Şiir sanatını en iyi şekilde temsil eden, zengin sözlü halk edebiyatı geleneklerini içeren benzersiz eserleriyle, edebiyat ve sanatın inkişafını etkilemiş; eserleri kitap sanatının, minyatür ressamlığının, ince ve dekoratif uygulamalı sanatın çeşitli türlerinin gelişimine büyük ve faydalı katkılar sunmuş; müzik, sinema, tiyatro, bale ve resim alanlarında da geniş yansımasını bulmuştur” diye konuştu.
“Nizami Gencevi’yi Okumak” sanat albümünün tanıtımını da yapan Kaseinov, ayrıca bugün Viyana Azerbaycan Kültür Merkezi’nde sergiledikleri resim eserlerinin, Türk Dünyası ünlü ressamları ile 19 Aralık’ta doğumunun 100. yılı kutlanan dünyaca ünlü Azerbaycanlı ressam Mikayıl Abdullayev’in Nizami Gencevi eserlerinden ilham alarak yarattıkları çalışmalardan oluştuğunu kaydetti.
Azerbaycan Kültür Merkezi Müdürü Leyla Gasımova da yaptığı konuşmada Nizami Gencevi’nin edebî mirası, şiir sanatı ile Azerbaycan ve dünya edebiyatındaki öneminden bahsetti.
Tanıtım toplantısı, TÜRKSOY Gençlik Oda Orkestrası üyesi genç müzisyenleri Yerassyl Hkamit ve Amina Maşkeyeva ile Azerbaycan’ın “Gorgut Muğam Grubu”nun Nizami şiirlerine bestelenmiş müzik eserlerinin icrasıyla sona erdi.
